ფიტარეთის სამონასტრო კომპლქსი

17 აგვისტო 2017

ფიტარეთის სამონასტრო კომპლქსი ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიის, სამრეკლოს, მარნის, გალავნისა და სხვა დამხმარე ნაგებობებისაგან შედგება. ეკლესია საშუალო ზომის, XII-XIII სს-ის მიჯნის ქართული გუმბათიანი ეკლესიების ტიპს განეკუთვნება და ზედმიწევნით მსგავსებას ამჟღავნებს ამავე პერიოდის ბეთანიის, ქვათახევის, ახტარის და სხვა ტაძრებთან. აღნიშნულ ეკლესიებში ცენტრალური სივრცეა გუმბათქვეშა კვადრატი, რომელიც შექმნილია თავისუფლად მდგომი ორი სვეტითა და საკურთხევლის კედლებთან შეზრდილი წყვილი პილონით. ტაძარი კვადრატული გეგმით გამოირჩევა.  მას მხოლოდ ერთი შესასვლელი აქვს - სამხრეთ მხრიდან. ინტერიერში მისი მასშტაბები უფრო შემცირებულია ოდნავ შეისრული თაღების საშუალებით. ამ თაღებისა და ოთხკუთხა კომპაქტური სივრცის გამო ნაგებობის შიგნით ძალზე მყუდრო გარემო იქმნება. 
ტაძრის ფასადები XI-XII საუკუნეების ეკლესიათაგან განსხვავებით არ არის მთლიანად დაფარული კედლის თაღებითა და განუწყვეტელი დეკორატიული ელემენტებით, აქ მხოლოდ ნიშები და ღიობებია დეკორით აქცენტირებული, მორთულობა გამოირჩევა ორნამენტაციის მრავალფეროვნებითა და შესრულების უზადო ოსტატობით. ფიტარეთის ტაძრის მთელი შიდა სივრცე დაფარულია კედლის მხატვრობით, ფრესკები ამჟამად ძალზე დაზიანებულია და ფრაგმენტულად არის შემორჩენილი. ტაძრის ინტერიერში დაცულია რამდენიმე საფლავის ქვა, რომლებზეც ისტორიული ცნობების შემცველი წარწერებია. ფიტარეთში არიან დაკრძალულნი ყაფლან ორბელიშვილი, მისი ძე პაპუნა „სომხითის მოურავი, საორბელოს პატრონი“, სულხან-საბა ორბელიანის მეუღლე დარეჯან ბაგრატიონი და სხვა.