Ge/Az/Am

•    კორონავირუსთან ბრძოლისას, ხელისუფლების პოლიტიკა არის თანმიმდევრული, რაციონალური და პროგნოზირებადი. ჩვენ საზოგადოებასთან ყოველთვის გულწრფელები და გახსნილები ვიყავით. 

•    პირველ ეტაპზე, როდესაც ვირუსის შესახებ მსოფლიოში ცოდნა იყო მინიმალური, ჩვენი  ამოცანა იყო ვირუსის დროში სწრაფი გავრცელების მაქსიმალურად შეკავება, და ეს ეფექტურად განვახორციელეთ. ეს საერთაშორისოდაც აღიარებულია და დღესაც, საქართველო მწვანე ქვეყანა რჩება. 

•    დღეს ჩვენ სწორედ იქ ვიმყოფებით, სადაც ყოფნას ვპროგნოზირებდით. ვირუსის აქტიური შეკავების სტადიიდან უკვე გადავედით ვირუსთან ადაპტაციისა და მისი მართვის სტადიაზე.

•    ეს სტადია მოიცავს რამდენიმე მიმართულებას: 1) სწრაფი გამოვლენა და გავრცელების შენელება; 2) კლინიკური მართვა; 3) სწრაფი დაბრუნება ცხოვრების "ახალ" ჩვეულ რიტმში - ეკონომიკურ აქტივობაში.

•    1) სწრაფი გამოვლენა - სრულფასოვნად მუშაობს ცხელების ცენტრები, 112-ის სისტემა, კონტაქტების სწრაფად დადგენის სისტემა, საკარანტინო სისტემა და რაც მთავარია, ტესტირება. თებერვალ-მარტში ვაკეთებდით 200 PCR ტესტს, დღეის მდგომარეობით საშუალოდ დღეში 9 000 ტესტს. გარდა ამისა მარტში PCR- ტესტს აკეთებდა მხოლოდ ლუგარის ლაბორატორია დღეს კი,  22 ლაბორატორია. 

•    2) კლინიკური მართვა - გამოცდილებიდან და მიღებული ცოდნიდან გამომდინარე, რომელიც ჩვენ დაგვიგროვდა სხვადასხვა ეტაპის მკურნალობა გახდა საჭირო - მსუბუქი და უსიმპტომო შემთხვევების მკურნალობა როგორც ბინაზე ასევე კოვიდ-სასტუმროებში. მძიმე შემთხვევების, 65 წელზე მეტი, ქრონიკული დაავადებების მქონე პაციენტების - სტაციონარში.

•    3) სწრაფი დაბრუნება ეკონომიკურ აქტივობაში - სწორედ, აქტიური ეკონომიკური ცხოვრება და სამუშაო ადგილების შენარჩუნება იყო ძირითადი მიზეზი, რის გამოც დავიწყეთ შეზღუდვების ეტაპობრივად და ფრთხილად მოხსნა. უნდა ვისწავლოთ ვირუსთან თანაცხოვრება - ვატაროთ პირბადე, დავიცვათ ჰიგიენის ელემენტარული წესები, დისტანცია. 

•    რაც უფრო მაღალი დისციპლინა გვექნება ამ მოთხოვნების დაცვაში, მით უფრო დაბალი გვექნება გავრცელება და მით უფრო ნაკლები იქნება დაწოლა როგორც ეკონომიკაზე, ისე ჯანდაცვის სისტემაზე. 

•    ჩვენ  უნდა მოვიგოთ დრო, სანამ მსოფლიოში შეიქმნება ვაქცინა და არ უნდა გვქონდეს ილუზია, რომ ცალკე აღებული რომელიმე სახელმწიფო, მათ შორის საქართველო დაამარცხებს ვირუსს.

•    როდესაც საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების და მკაცრი შეზღუდვების დაწესების გადაწყვეტილება მივიღეთ, ჩვენ გავითვალისწინეთ როგორც ქვეყნის რესურსული მდგომარეობა, ასევე ჯანდაცვის სისტემის მდგომარეობა.

•    მოგეხსენებათ, საქართველოს ჯანდაცვის სისტემა ბევრ განვითარებულ ქვეყანასთან შედარებით სუსტია, მაგრამ ამ შემთხვევაში კარგად გაუმკლავდა ამ გამოწვევას. არ უნდა გვქონდეს ილუზია, რომ 6 თვეში ჯანდაცვის სისტემა რადიკალურად შეიცვალა. 

•    მკაცრი წესებით, დისციპლინით, მაგრამ არა შეზღუდვებით და ეკონომიკის გაჩერებით  ხელი უნდა შევუშალოთ ვირუსის გავრცელებას. რისკების გათვალისწინებით, წერტილოვანი შეზღუდვებით ქვეყანაში ნორმალური ცხოვრება უნდა აღდგეს, მათ შორის სასწავლო პროცესიც.

•    დისციპლინით, ელემენტარული წესების დაცვით, პირბადით, დისტანციით, მაგრამ არა შეზღუდვებით და ეკონომიკის გაჩერებით, ხელი უნდა შევუშალოთ ვირუსის გავრცელებას. 

•    ნებისმიერი შეზღუდვა, რომელიც შეიძლება იყოს დაწესებული, იქნება მიზნობრივი და ლოკალური, ეს არ იქნება სისტემური შეზღუდვები ისეთი მიმართულებებით, როგორიც არის ეკონომიკა, განათლება ან თუნდაც პოლიტიკური და საარჩევნო პროცესი.

•    ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ კოვიდ-19- თან ბრძოლის ამ   ადაპტაციისა და მართვის, ვირუსთან ერთად ცხოვრების ეტაპზეც გვქონდეს იგივე წარმატება, რაც წინა ეტაპებზე გვქონდა და კვლავაც მოწინავე პოზიციებს ვიკავებდეთ მსოფლიოში.

• Koronaviruslamübarizədə dövlətsiyasətləriardıcıl, rasionalvə proqnozlaşdırılabilər. Həmişə cəmiyyətlə səmimivə açıqolmuşuq.

• Dünyadavirushaqqındaməlumatınminimalolduğuilkmərhələdə vəzifəmizvirusunmümkünqədərsürətlə yayılmasınınqarşısını almaqidivə bunueffektiv şəkildə həyatakeçirdik. Bubeynəlxalqsəviyyədə tanınırvə bugündə Gürcüstanyaşılbir ölkə olaraqqalır.

• Bugüntamolaraqproqnozlaşdırdığımızyerdəyik. Artıqvirusunaktivsaxlanması mərhələsindənvirusauyğunlaşmavə onunidarə edilməsimərhələsinə keçdik.

• Bumərhələ birneçə sahəni əhatə edir: 1) sürətlə aşkarlanması və yayılmasınınyavaşlaması; 2) klinikidarəetmə; 3) "yeni" adihəyatritminə - iqtisadifəaliyyətə sürətliqayıdış.

• 1) Sürətliaşkarlama – Qaynarxəttmərkəzlərimükəmməlişləyir, 112 sistemi, əlaqələrinsürətliaşkarlamasistemi, karantinsistemivə ən əsası testləşdirmə. Fevral-mart aylarında 200 PCR testi edirdiksə, bu gün orta hesabla gündə 9000 test edirik. Bundan əlavə, mart ayında PCR testini yalnız Luqar laboratoriyası aparırdı, bu gün isə 22 laboratoriya var.

• 2) Klinik idarəetmə - qazandığımız təcrübə və biliklərə əsaslanaraq müxtəlif müalicə mərhələlərini topladıq - həm evdə, həm də kovid-otellərində yüngül və asemptomatik halların müalicəsi. Ağır hallarda, 65 yaşdan yuxarı, xroniki xəstəlikləri olan xəstələrdə - xəstəxanada.

• 3) İqtisadi fəaliyyətə sürətli qayıdış - Məhdudiyyətləri tədricən və diqqətlə aradan qaldırmağa başlamağımızın əsas səbəbi fəal iqtisadi həyat və işin saxlanılması idi. Virusla yaşamağı öyrənməliyik - örtük taxmağı, əsas gigiyena qaydalarına, məsafəyə əməl etməyi.

• Bu tələblərə cavab verən nizam-intizam nə qədər yüksək olsa, yayılma o qədər aşağı olacaq və həm iqtisadiyyat, həm də səhiyyə sistemi üçün daha az narahat olacağıq.

• Dünyada  peyvənd yaradılmadan əvvəl vaxt qazanmalıyıq və Gürcüstan da daxil olmaqla hər hansı bir dövlətin virusu məğlub edəcəyi xəyalına sahib olmamalıyıq.

• Fövqəladə vəziyyət elan etmək və ciddi məhdudiyyətlər qoymaq qərarına gəldikdə, həm ölkənin resurs vəziyyətini, həm də səhiyyə sisteminin vəziyyətini nəzərə aldıq.

• Bildiyiniz kimi, Gürcüstanın səhiyyə sistemi bir çox inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə zəifdir, lakin bu halda bu problemin öhdəsindən yaxşı gəldi. 6 ayda səhiyyə sisteminin köklü şəkildə dəyişdiyinə dair xəyallarımız olmamalıdır.

• İqtisadi durğunluqla, məhdudiyyətlər deyil, sərt qaydalar, nizam-intizamvirusun yayılmasının qarşısını almalıdır. Riskləri nəzərə alaraq, ölkədə tədris prosesi də daxil olmaqla, nöqtəbənöqtə məhdudiyyətləri olan normal həyata qayıdış olmalıdır.

• Məhdudiyyətlərlə və iqtisadiyyatın dayanması ilə deyil, nizam-intizam, maska taxmaq, məsafə saxlamaq, ibtidai qaydalara riayət etməkvirusun yayılmasının qarşısını almalıdır.

• İqtisadiyyat, təhsil və hətta siyasi və seçki prosesi kimi sahələrdə sistemli məhdudiyyətlər qoyulmadan tətbiq oluna biləcək hər hansı bir məhdudiyyət hədəf və yerli olacaqdır.

• Covid-19-un bu uyğunlaşmasına və idarə olunmasına uyğunlaşmaq, əvvəlki mərhələlərdə olduğu kimi eyni zamanda virusla yaşamaq və dünyada lider mövqeləri tutmağa davam etmək üçün əlimizdən gələni edəcəyik.

* Կորոնավիրուսի դեմ պայքարում կառավարության քաղաքականությունը հետևողական է, ռացիոնալ և կանխատեսելի: Մենք հասարակության հետ մշտապես եղել ենք անկեղծ ու բաց:

* Առաջին փուլում, երբ աշխարհում վիրուսի մասին գիտելիքները նվազագույնն էին, մեր խնդիրն էր հնարավորինս կանխել վիրուսի արագ տարածումը, և մենք դա արեցինք արդյունավետորեն: Այն միջազգայնորեն ճանաչված է, և այսօր էլ Վրաստանը մնում է կանաչ երկիր:

* Այսօր մենք հենց այն տեղում ենք, որտեղ կանխատեսում էինք լինել: Մենք արդեն տեղափոխվել ենք վիրուսի ակտիվ զսպման փուլից վիրուսին հարմարվելու և դրա կառավարման փուլ:

* Այս փուլը ներառում է մի քանի ոլորտներ. 1) արագ հայտնաբերում և տարածման դանդաղեցում. 2) կլինիկական կառավարում. 3) արագ վերադարձ կյանքի «նոր» սովորական ռիթմին `տնտեսական ակտիվությանը:

* 1) Արագ հայտնաբերում. Լիովին գործում են են թեժ կենտրոնները, 112 համակարգը, կոնտակտների արագ հայտնաբերման համակարգը, կարանտինային համակարգը և, որ ամենակարևորն է, թեստավորումը: Փետրվար-մարտ ամիսներին մենք արեցինք 200 PCR թեստ ՝ այսօր օրական կատարվում է միջինը 9000 թեստ: Բացի այդ, մարտ ամսին PCR թեստավորում կատարելէ միայն Լուգարի լաբորատորիան, մինչդեռ այսօր գործում է 22 լաբորատորիա:

* • 2) Կլինիկական կառավարում. Հիմնվելով ստացված փորձի և գիտելիքների վրա ,որոնք մենք կուտակել ենք բուժման տարբեր փուլերում` թեթեւ և ոչ սիմպտոմային դեպքերում բուժումը դարձավ անհրաժեշտ՝ ինչպես տանը, այնպես էլ կովիդ-հյուրանոցներում: Խիստ դեպքերում ՝ 65 տարեկանից բարձր, քրոնիկական հիվանդություններ ունեցող հիվանդների մոտ ՝ հիվանդանոցում:

* • 3) Արագ վերադարձ տնտեսական գործունեությանը. Ակտիվ տնտեսական կյանքը և աշխատանքի պահպանումը այն հիմնական պատճառներն էին, որի պատճառով մենք սկսեցինք աստիճանաբար և ուշադիր վերացնել սահմանափակումները: Մենք պետք է սովորենք ապրել վիրուսի հետ `դիմակ կրել, պահպանել հիգիենայի, հեռավորության հիմնական կանոնները:

* Ինչքան բարձր կարգապահություն դրսեւորենք այս պահանջները բավարարելու համար, այնքան ցածր կլինի տարածվածությունը և քիչ է լինելու ճնշումը ինչպես տնտեսության, այնպես էլ առողջապահական համակարգի վրա:

* • Մենք պետք է ժամանակ շահենք, մինչ աշխարհում կմշակվի պատվաստանյութը, և չպետք է պատրանք ունենանք, որ առանձին վերցրած որեւէ պետություն, ներառյալ Վրաստանը, կհաղթահարի վիրուսը:

* Երբ մենք որոշեցինք արտակարգ դրություն հայտարարել և խիստ սահմանափակումներ մտցնել, մենք հաշվի առանք ինչպես երկրի ռեսուրսային, այնպես էլ առողջապահական համակարգի վիճակը:

* Ինչպես գիտեք, Վրաստանի առողջապահական համակարգը շատ բարձր զարգացած երկրների համեմատ թույլ է, բայց տվյալ պարագայում նա լավ է հաղթահարել այս մարտահրավերը: Պետք չէ պատրանք ունենալ, որ 6 ամսվա ընթացքում առողջապահական համակարգը արմատապես փոխվել է:

* Վիրուսի տարածումը պետք է կանխել խիստ կանոններով, կարգապահությամբ, բայց ոչ սահմանափակումներով և տնտեսության դադարեցմամբ: Հաշվի առնելով ռիսկերը, երկրում կետային սահմանափակումներով պետք է վերականգնվի բնականոն կյանքը` ներառյալ կրթական գործընթացը:

* Վիրուսի տարածումը պետք է կանխել կարգապահությամբ, տարրական կանոնների պահպանմամբ, դիմակներով, հեռավորության պահպանմամբ, բայց ոչ սահմանափակումներով և տնտեսության դադարեցմամբ:

* Ցանկացած սահմանափակումներ, որոնք կարող են լինել պարտադրված, կլինեն նպատակային և տեղային, դրանք համակարգային սահմանափակումներ չեն լինի այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տնտեսությունը, կրթությունը կամ նույնիսկ քաղաքական և ընտրական գործընթացը:

* Մենք ամեն ինչ կանենք, որպեսզի Covid-19- ի դեմ պայքարի հարմարման և կառավարման , վիրուսի հետ միասին ապրելու կյանքի այս փուլում էլ ունենանք նույն հաջողությունը, ինչ ունեցել ենք նախորդ փուլերում, և շարունակենք զբաղեցնել առաջատար դիրքեր աշխարհում: